Ιστορική αναδρομή
Ο πρώτος που μίλησε για τον βασιλικό πολτό στο βιβλίο του «Biblia Naturae» ήταν ο Ολλανδός επιστήμονας J. Swammerdam (1637-1680), ο οποίος μάλιστα περιέγραψε και τη γεύση του. Στη συνέχεια αναφέρθηκε ο Γάλλος φυσικός Reaumur (1683-1757) σε κείμενά του στο βιβλίο του «Ιστορία των εντόμων», περιγράφοντας και εκείνος τη γεύση αυτής της σπάνιας ουσίας. Το 1788 ο Ελβετός φυσιογνώστης F. Huber (1750-1831) «βάφτισε» με το όνομα «βασιλική ζελατίνη» «την υπόλευκη και πηχτή ουσία με την οποία τρέφονται οι μέλισσες βασίλισσες». Ήταν ο πρώτος που έκανε λόγο για την ονομασία «βασιλικός πολτός».
Έναν αιώνα αργότερα ο Perez ανακάλυψε ότι με αυτή την ουσία τρέφονταν οι προνύμφες μέλισσες τις 3 πρώτες μέρες της ζωής τους, ενώ την κατανάλωναν όσες προορίζονταν να γίνουν βασίλισσες. Το 1912 ο Γερμανός μελετητής J. Langez απέδωσε την προέλευση της ουσίας αυτής στους υποφαρυγγικούς αδένες των μελισσών-τροφών.
"Δεν είναι φάρμακον αλλά κάτι καλλίτερον. Είναι μία ανυπολογίστου αξίας τροφή, η οποία ενδείκνυται δια κάθε κουρασμένον ή προώρως γηρασμένον οργανισμόν. Ευθύς αμέσως από τας πρώτας ημέρας της χρήσεως, φέρει έν αίσθημα ευεξίας προερχόμενον από σημαντικήν τόνωσιν του νευρικού συστήματος. Την αδυναμίαν διαδέχεται μία νεανική έφεσις προς δράσιν, τας μαύρας σκέψεις, η φυσική χαρά του ζήν, η μνήμη και αι σεξουαλικαί ικανότητες γίνονται φυσιολογικαί. Υστερα από μερικών εβδομάδων χρήσιν η επιδερμίς και ιδίως το πρόσωπον αποκτούν νεανικήν εμφάνισιν" (περιγραφή των ιδιοτήτων του βασιλικού πολτού από το Γάλλο ερευνητή Μ. ντε Μπελβεφέρ, όπως δίνεται στο βιβλίο "Ο βασιλικός πολτός των μελισσών" του κ. Ν.Νικολαΐδη, έκδοση 1954).
Επίσης, λέγεται ότι όταν το 1954 ο πάπας Πίος ο 12ος, ο οποίος πλησίαζε το θάνατο από βαθειά γηρατειά, κατανάλωσε βασιλικό πολτό, ανέκαμψε μυστηριωδώς. Από τότε οι φήμες για τις θεραπευτικές του δράσεις έχουν πάρει τεράστιες διαστάσεις.
Προέλευση
Ο βασιλικός πολτός είναι μία άσπρη κρεμώδης ουσία, ισχυρά όξινος, με ιδιάζουσα οσμή και υπόπικρη γεύση, εξαιρετικά θρεπτική, η οποία εκκρίνεται από τους υποφαρυγγικούς αδένες των νεαρών εργατριών μελισσών. Προορίζεται για τη διατροφή όλων των προνυμφών μέχρι της ηλικίας των 3 ημερών και των ενήλικων βασιλισσών.
Δεν υπάρχει γενετική διαφορά μεταξύ εργατριών και βασιλισσών που αναπτύσσονται στην ίδια κυψέλη. Η μοναδική διαφοροποίηση προέρχεται από το γεγονός ότι οι προνύμφες που προορίζονται για βασίλισσες τρέφονται αποκλειστικά με βασιλικό πολτό όλες τις μέρες, ενώ αυτές που προορίζονται για εργάτριες μετά την τρίτη ημέρα, με μείγμα νέκταρος και γύρης. Σαν αποτέλεσμα οι βασίλισσες αναπτύσσονται μέσα σε 16 ημέρες, έχουν 42% μεγαλύτερο μέγεθος και 60% περισσότερο βάρος, έχουν ένα υψηλά αναπτυγμένο γενετικό σύστημα με ωοθήκες και σπερματοθήκες πλήρως αναπτυγμένες, έχουν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής (2-4 χρόνια) και μεγάλη παραγωγικότητα. Υπό την επίδραση του βασιλικού πολτού, η βασίλισσα είναι σε θέση καθημερινά να γεννάει μέχρι και 1200 αυγά την ημέρα, πράγμα που σημαίνει ότι το βάρος των αυγών μίας ημέρας ξεπερνάει κατά το διπλάσιο το δικό της βάρος. Αν θελήσουμε να δώσουμε την ανθρώπινη αναλογία, θα λέγαμε ότι ένα βρέφος μέσα σε 16 ημέρες από την γέννησή του έχει το μέγεθος και το βάρος ενός μεγάλου ελέφαντα. Αντίθετα οι εργάτριες ολοκληρώνουν την ανάπτυξή τους μέσα σε 21 ημέρες, ζουν μικρότερο χρονικό διάστημα (35-40 ημέρες) και δε γεννούν αυγά.
Συνήθως χορηγείται άμεσα στη βασίλισσα ή στην προνύμφη απ' ευθείας καθώς εκκρίνεται. Δεν αποθηκεύεται στην κυψέλη και συνεπώς δεν αποτελεί ένα παραδοσιακό μελισσοκομικό προϊόν. Η μόνη θέση στην οποία η συγκομιδή του είναι εφικτή είναι κατά τη διάρκεια διατροφής της βασίλισσας, στις προνύμφες που προορίζονται να γίνουν βασίλισσες, οι οποίες ταΐζονται με αφθονία βασιλικού πολτού. Η προνύμφη δε μπορεί να καταναλώσει την τροφή τόσο γρήγορα όσο της παρέχεται και ο βασιλικός πολτός συσσωρεύεται στα βασ/κελιά.(Εικ. 1)
Εικόνα 1. Ανοιχτό και κλειστό βασιλικό κελί.
Στη βάση του ανοιχτού κελιού φαίνεται ο βασιλικός πολτός.